Một trong những khái niệm quan trọng nhất khi nghiên cứu về Option đó là Option Greeks. Option Greeks mô tả các yếu tố tác động đến hợp đồng quyền chọn và phí quyền chọn – những yếu tố tác động trực tiếp đến lợi nhuận của một trader.
Option Greeks gồm:
- Delta: đo lường sự thay đổi về phí quyền chọn khi thay đổi 1 đơn vị về giá tài sản cơ sở. Hay nói cách khác, khi giá của tài sản cơ sở thay đổi 1 đơn vị thì phí quyền chọn tăng hoặc giảm tương ứng bao nhiêu đơn vị.
- Gamma: đo lường sự thay đổi về Delta khi thay đổi 1 đơn vị về giá tài sản cơ sở.
- Theta: chỉ số đo lường sự tác động của thời gian đến phí quyền chọn.
- Vega: chỉ số biến động tài sản cơ sở, Vega càng cao thì phí quyền chọn càng cao
Delta của Quyền chọn
Chúng ta sẽ lấy ví dụ về một hợp đồng quyền chọn NIFTY trên thị trường nước ngoài vào thời điểm 9h18p sáng (do Việt Nam hiện tại chưa có sản phẩm này), trong đó giá tài sản cơ sở (Underlying là 8292, Strike price (giá thực hiện quyền chọn) là 8250, và phí quyền chọn đang là là 144.
Hợp đồng quyền chọn NIFTY trên thị trường nước ngoài vào thời điểm 9h18p sáng (do Việt Nam hiện tại chưa có sản phẩm này), trong đó giá tài sản cơ sở (Underlying là 8292, Strike price (giá thực hiện quyền chọn) là 8250, và phí quyền chọn đang là là 144.
Ảnh tiếp theo lúc 10:00, giá tài sản cơ sở là 8315, Strike price (giá thực hiện quyền chọn) là 8250, phí quyền chọn là 149.4
Ảnh tiếp theo lúc 10:00, giá tài sản cơ sở là 8315, Strike price (giá thực hiện quyền chọn) là 8250, phí quyền chọn là 149.4
Ảnh tiếp theo lúc 10:55, giá tài sản cơ sở giảm xuống 8288, phí quyền chọn giảm tương ứng xuống 133.45.
Ảnh tiếp theo lúc 10:55, giá tài sản cơ sở giảm xuống 8288, phí quyền chọn giảm tương ứng xuống 133.45.
Từ những quan sát trên ta có thể thấy: khi giá tài sản cơ sở (giá giao dịch giao ngay) thay đổi thì phí quyền chọn cũng thay đổi theo. Hiểu đơn giản, đối với quyền chọn mua, khi giá giao ngay tăng mà giá hợp đồng thực hiện quyền chọn không đổi thì phí quyền chọn cũng tăng và ngược lại. Đối với quyền chọn bán, khi giá giao ngay tăng mà giá hợp đồng thực hiện quyền chọn không đổi thì phí quyền chọn giảm và ngược lại.
Đại lượng đo lường sự thay đổi của phí quyền chọn khi thay đổi 1 đơn vị giá giao ngay (giá tài sản cơ sở) chính là Delta.
Tính chất của Delta:
- Đối với Quyền chọn mua, delta sẽ nằm trong khoảng từ 0 đến 1, một số nhà giao dịch sử dụng thang đo từ 0 đến 100.
- Đối với quyền chọn bán, delta sẽ nằm trong khoảng từ -1 đến 0, một số nhà giao dịch sử dụng thang đo từ -100 đến 0.
Delta của quyền chọn mua
Như khái niệm ở phía trên, Delta có giá trị trừ 0 đến 1 hoặc từ 0 đến 100. Vậy Delta = 0,3 hoặc 30 có nghĩa là gì?
Delta được định nghĩa là tỷ lệ thay đổi phí quyền chọn khi thay đổi 1 đơn vị giá tài sản cơ sở. Vậy Delta 0,3 có nghĩa là khi giá tài sản thay đổi 1 đơn vị thì phí quyền chọn thay đổi 0,3 đơn vị.
Tiếp tục ở ví dụ trên, tại 10:55 AM NIFTY @ 8288; Giá thực hiện quyền chọn là 8250; phí quyền chọn là 133; delta là +0.55.
Dự đoán tại 3:15 PM giá tài sản cơ sở tăng từ 8288 lên 8310, tương đương tăng 22 điểm. Do vậy phí quyền chọn sẽ tăng lên tương ứng 22*0.55 bằng 12,1 đơn vị, lúc này phí quyền chọn là tổng của phí quyền chọn lúc 10:55 AM cộng với 12,1 và bằng 133+12,1 bằng 145,1.
Còn nếu dự đoán tại 3:15 PM giá tài sản cơ sở giảm từ 8288 xuống còn 8200. Tính tương tự, giá tài sản cơ sở giảm 88 đơn vị. Phí quyền chọn sẽ giảm tương ứng 88*0.55 bằng 48,4. Do vậy phí quyền chọn mới sẽ là 133-48,4 bằng 84,6.
Delta giúp chúng ta đưa ra quyết định nên lựa chọn Quyền chọn mua nào. Giả sử, bạn đang kỳ vọng giá tài sản cơ sở sẽ tăng 100 điểm đối với NIFTY, do vậy bạn sẽ lựa chọn Quyền chọn mua NIFTY. Có 2 lựa chọn lúc này, Quyền chọn mua thứ 1 có Delta là 0,05 và Quyền chọn mua thứ 2 có Delta là 0,2. Bạn sẽ lựa chọn cái nào?
Câu trả lời sẽ là Quyền chọn thứ 2 có Delta là 0,2. Bởi vì, nếu bạn dự đoán giá tài sản cơ sở có thể tăng 100 điểm, đối với quyền chọn 2 bạn sẽ có phí quyền chọn tăng tương ứng là 20 điểm; đối với quyền chọn 1 thì phí quyền chọn tăng 5 điểm. Do đó, quyền chọn 2 có giá trị cao hơn so với quyền chọn 1 trong điều kiện dự đoán tài sản cơ sở có thể tăng 100 điểm. Cho nên ở thời điểm hiện tại bạn sẽ lựa chọn Quyền chọn 2.
Các bạn có thắc mắc tại sao Delta của Quyền chọn Mua lại nằm trong khoảng từ 0 đến 1 không?
Trường hợp 1: Giả sử Delta lớn hơn 1
NIFTY @ 10:55 AM là 8288; Giá thực hiện quyền chọn là 8250; Phí quyền chọn là 133; Delta quyền chọn là 1,5.
Dự kiến NIFTY @ 3:15 PM là 8310. Có nghĩa là giá NIFTY cơ sở đã tăng từ 8288 đến 8310, tăng 22 đơn vị. Phí quyền chọn tăng tương ứng là 22*1,5 bằng 33 đơn vị.
Bạn có thấy điều gì bất thường ở đây? Khi giá tài sản cơ sở chỉ tăng có 22 đơn vi, mà bạn phải bỏ ra 33 đơn vị phí để mua được 1 sự bảo hiểm cho việc tăng 22 đơn vị, lúc này Quyền chọn mua không có ý nghĩa gì.
Trường hợp 2: Giả sử Delta nhỏ hơn 0
NIFTY @ 11:00 AM là 8288; Giá thực hiện quyền chọn là 8300; Phí quyền chọn là 9; Delta quyền chọn là -0,2.
Dự kiến NIFTY @ 3:20 PM là 8200. Có nghĩa là giá NIFTY cơ sở đã giảm từ 8288 xuống 8200, tương đương giảm 88 đơn vị. Với Delta bằng -0,2, lúc này phí quyền chọn giảm 88*(-0,2) bằng -17,6. Phí quyền chọn lúc này bằng 9-17,6 = -8,6. Điều này là không thể bởi phí quyền chọn sẽ không bao giờ nhỏ hơn 0. Do vậy Delta của quyền chọn Mua sẽ không thể nhỏ hơn 0.
Các yếu tố quyết định giá trị của Delta
Giá trị Delta là một trong những kết quả của mô hình định giá Black & Scholes.
Kết quả của mô hình định giá như sau:
Delta của quyền chọn Bán
Delta của quyền chọn Bán nằm trong khoảng từ -1 đến 0. Giá trị tài sản cơ sở tăng lên thì phí quyền chọn sẽ giảm xuống.
Xét ví dụ: NIFTY có giá trị giao ngay là 8268; giá thực hiện quyền chọn là 8300; Phí quyền chọn bán là 128; Delta là -0,55.
Trường hợp 1: Dự đoán giá NIFTY tăng lên 8310.
Giá tài sản cơ sở tăng 42 đơn vị, phí quyền chọn giảm -0,55*42 = -23,1. Lúc này phí quyền chọn bán bằng 128-23,1 = 104,9
Trường hợp 2: Dự đoán giá NIFTY giảm xuống 8230.
Giá tài sản cơ sở giảm 38 đơn vị, phí quyền chọn tăng (-0,55)*(-38)=20,9. Lúc này phí quyền chọn bán bằng 128+20,9 = 148,9.
Kết luận về Delta:
- Option Greeks ảnh hưởng đến phí quyền chọn
- Quyền chọn Mua có Delta từ 0 đến 1 (hoặc 0 đến 100)
- Quyền chọn Bán có Delta từ -1 đến 0 (hoặc -100 đến )
- Delta có giá trị âm đối với Quyền chọn Bán thể hiện giá tài sản cơ sở và phí quyền chọn chuyển động ngược chiều nhau.
- Delta có giá trị dương đối với Quyền chọn Mua thể hiện giá tài sản cơ sở và phí quyền chọn chuyển động cùng chiều nhau.
- Quyền chọn ATM (at the money) có Delta là 0,5
- Quyền chọn ITM (in the money) có Delta |0,5 – 1|
- Quyền chọn OTM (out of the money) có Delta gần bằng |0 – 0,5|.
Delta & Giá tài sản cơ sở
Để làm rõ về giá trị Delta khi quyền chọn là ATM, ITM, OTM chúng ta sẽ xét ví dụ sau:
Giả sử cổ phiếu NIFTY trên thị trường giao ngay có giá 8312, giá thực hiện quyền chọn mua là 8400,
- Quyền chọn mua là OTM vì giá giao ngay nhỏ hơn giá quyền chọn. Lúc này Delta sẽ có giá trị từ 0 đến 0,5. Giả sử là 0,4
- Nếu giá giao ngay tăng từ 8312 lên 8400 đúng bằng giá thực hiện quyền chọn. Vậy lúc này quyền chọn mua là ATM, Delta sẽ có giá trị khoảng 0,5.
- Nếu giá giao ngay tăng từ 8312 lên 8500, lớn hơn giá thực hiện quyền chọn 8400. Vậy lúc này quyền chọn mua ở giá 8400 sẽ có lợi cho chúng ta, quyền chọn mua sẽ là ITM và Delta sẽ có giá trị gần bằng 1. Giả sử là 0,8.
- Nếu giá giao ngay sau khi tăng lên 8500 thì sau đó lại giảm xuống còn 8300. Vậy thì quyền chọn mua lúc này đang ở ITM sẽ chuyển về OTM, và giá trị Delta sẽ giảm từ 0,8 xuống, giả sử giảm xuống còn 0,3.
Bạn nhận thấy điều gì từ ví dụ trên?
Khi giá giao ngay thay đổi, phí quyền chọn thay đổi và Delta cũng sẽ thay đổi. Delta là một biến không cố định.
Dưới đây là Biểu đồ thể hiện sự biến động về giá giao ngay và Delta đối với quyền chọn Mua và quyền chọn Bán.
Biểu đồ thể hiện sự biến động về giá giao ngay và Delta đối với quyền chọn Mua và quyền chọn Bán.
Xét đường cong màu xanh, đây là đường cong biểu thị giá trị Delta của quyền chọn Mua. Từ trái qua phải, giá trị giao ngay của tài sản cơ sở tăng lên, điều này có nghĩa là quyền chọn mua từ OTM chuyển sang ATM và đến ITM (khi giá giao ngay càng tăng thì việc thực hiện quyền chọn mua càng có lợi). Giá tài sản cơ sở tăng lên thì Delta cũng tăng tương ứng.
Tương tự với đường cong màu đỏ biểu thị giá trị Delta của quyền chọn Bán.
Tốc độ thay đổi của Delta
Tiếp theo, một câu hỏi đặt ra là: chúng ta sẽ lựa chọn call option nào? OTM, ATM hay ITM? Có vẻ như quyền chọn mua ITM sẽ có lợi thế, tuy nhiên câu chuyện không đơn giản như vậy. Có những nhà giao dịch ưa thích lựa chọn quyền chọn mua OTM thay vì ATM và ITM. Tại sao lại như vậy? Chúng ta sẽ cùng xem xét tiếp ví dụ bên dưới.
Nghiên cứu về tốc độ thay đổi của Delta.
Có 4 giai đoạn tăng tốc của Delta.
- Predevelopment – “Tiền phát triển”: Là giai đoạn quyền chọn OTM hoặc Deep OTM, Delta gần bằng 0. Xét ví dụ giá giao ngay là 8400, giá quyền chọn là 8700 (quyền chọn OTM), delta là 0,05. Giả sử bây giờ giá giao ngay tăng từ 8400 lên 8500 thì quyền chọn vẫn là OTM vì 8500 là nhỏ hơn rất nhiều so với 8700, Delta vẫn là 1 số gần bằng 0. Nếu phí quyền chọn ở mức giao ngay 8400 là 12 đồng, thì khi giá giao ngay tăng 100 đơn vị (từ 8400 lên 8500) thì phí quyền chọn tăng tương ứng lên 12+0,05*100 = 17 đồng. Phí quyền chọn đã tăng 41,67%.
=>Các quyền chọn deep OTM có thể là những phương án giao dịch có lợi suất tốt nếu giá giao ngay thay đổi một giá trị lớn.
- Take off & Acceleration– “Cất cánh & Tăng tốc”: Đây là giai đoạn chuyển dịch từ quyền chọn OTM sang ATM. Là giai đoạn có tỷ suất sinh lời tốt nhất và cũng nhiều rủi ro nhất.
Xét ví dụ NIFTY giao ngay @ 8400, giá quyền chọn mua 8500 (vẫn là quyền chọn OTM, tuy nhiên mức out of này nhỏ hơn so với quyền chọn có giá 8700), phí quyền chọn bằng 20, Delta là 0,25. Nếu giá giao ngay tăng từ 8400 lên 8500 (tăng 100 điểm), quyền chọn lúc này là ATM. Phí quyền chọn tăng lên tương ứng là 0,25*100+20 = 45. Phí quyền chọn đã tăng 125%.
Bạn có thấy điều gì không? Cùng là ví dụ tăng 100 điểm giá giao ngay, các quyền chọn OTM hoạt động rất khác nhau.
=> Các quyền chọn Slightly OTM thường có giá trị Delta là 0,2 hoặc 0,3 nhạy cảm hơn so với các quyền chọn Deep OTM. Giá của những quyền chọn Slightly OTM cũng sẽ cao hơn Deep OTM. Các nhà giao dịch thường cân nhắc việc lựa chọn Slightly OTM.
Tiếp tục xét ví dụ sau, quyền chọn ATM, giá giao ngay là 8400, giá quyền chọn là 8400, phí quyền chọn là 60, Delta bằng 0,5. Khi giá thay đổi 100 điểm, phí quyền chọn tăng tương ứng lên 60 + 0.5*100 = 110. Phí quyền chọn đã tăng 83%.
=> Nhà đầu tư có thể mua Quyền chọn ATM khi bạn muốn an toàn. Quyền chọn ATM sẽ thay đổi ngay cả khi giá chỉ thay đổi một giá trị nhỏ. Quyền chọn ATM đắt hơn OTM.
- Stabilization – “Ổn định”: Quyền chọn lúc này sẽ di chuyển từ ATM đến ITM và Deep ITM, Delta sẽ ổn định ở mức 1.
Xét ví dụ NIFTY giao ngay @ 8400,
Quyền chọn 1: giá quyền chọn @ 8300, ITM, Delta bằng 0,8 và phí quyền chọn bằng 105.
Quyền chọn 2: giá quyền chọn @ 8200, deep ITM, Delta bằng 1 và phí quyền chọn bằng 210.
Xét thay đổi 100 điểm giá giao ngay. NIFTY tăng lên 8500.
Thay đổi về phí quyền chọn 1 sẽ bằng 105 + 0,8*100 = 185; phí quyền chọn tăng 76,19%
Thay đổi về phí quyền chọn 2 sẽ bằng 210 + 1*100 = 310; phí quyền chọn tăng 47,6%.
=> Quyền chọn ITM nhạy cảm hơn so với quyền chọn Deep ITM.
Tổng kết các giai đoạn tăng tốc của Delta, chúng ta sẽ cùng nghiên cứu ví dụ sau:
Tổng kết các giai đoạn tăng tốc của Delta
Xét các quyền chọn Deep OTM, Slightly OTM, ATM, Slightly ITM, Deep ITM. Giá thực hiện quyền chọn tương ứng là 2400, 2275, 2210, 2200, 2150. Tương ứng là giá trị Delta của các Quyền chọn. Giả sử giá thay đổi 30 điểm. Ta sẽ có mức thay đổi phí quyền chọn tương ứng là 50%, 129%, 125%, 95.45%, 40%. Do vậy các quyền chọn Slightly OTM và ATM là nhạy cảm hơn với sự thay đổi của giá tài sản cơ sở.
Sự kết hợp Delta
Với quyền chọn ATM có Delta bằng 0,5, như chúng ta biết rằng với mỗi thay đổi về 1 đơn vị của giá giao ngay thì phí quyền chọn thay đổi 0,5 đơn vị. Hay nói cách khác, khi sở hữu 1 quyền chọn ATM có nghĩa là ta đang sở hữu một nửa hợp đồng tương lai. Do đó, khi sở hữu 2 quyền chọn ATM có nghĩa là đang sở hữu 1 hợp đồng tương lai. Delta của 2 quyền chọn ATM sẽ bằng tổng của 0,5 cộng với 0,5 và bằng 1.
Xét ví dụ 3 quyền chọn Mua
Ví dụ 3 quyền chọn Mua
Vị thế mua 3 quyền chọn Mua này sẽ có Delta tổng bằng 0,7+0,5+0,05 = 1,25
Xét ví dụ kết hợp cả quyền chọn Mua và Bán
Ví dụ kết hợp cả quyền chọn Mua và Bán
Vị thế mua 3 quyền chọn Mua và 1 quyền chọn Bán cho ta Delta tổng bằng 0,25
Happy Trading !
