Tiền luôn được biết đến với vai trò là thước đo giá trị, vậy giá trị của tiền liệu có bị thay đổi theo thời gian? Nếu được cho lựa chọn, bạn sẽ muốn nhận một khoản tiền vào ngay thời điểm hiện tại hay sẽ để đến cuối năm rồi mới nhận? Tại sao một bát phở có giá 10.000 đồng 10 năm trước bây giờ lại tiêu tốn của bạn tới 50.000 đồng? Tất cả những điều này đều liên quan đến một khái niệm tài chính rất quan trọng: giá trị thời gian của tiền.
Giá trị thời gian của tiền (Time Value of Money – TVM) là khái niệm cho rằng các khoản tiền sẽ có giá trị khác nhau tại từng khoảng thời gian khác nhau. Thông thường, chúng ta sẽ thấy đồng tiền ở thời điểm hiện tại có giá trị cao hơn so với chính nó trong tương lai. Đó cũng chính là lý do vì sao mà chúng ta thường có xu hướng muốn nhận tiền ngay thay vì nhận nó vào một thời điểm trong tương lai
Giá trị thời gian của tiền là nguyên tắc cốt lõi của tài chính. Giá trị thời gian của tiền còn được gọi là giá trị chiết khấu ở thời điểm hiện tại.
Kiến thức tài chính cơ bản: Giá trị thời gian của tiền
Tại sao lại có giá trị thời gian của tiền?
Các nhà đầu tư thích nhận tiền ở thời điểm hiện tại hơn là nhận số tiền tương tự trong tương lai vì họ cho rằng một khoản tiền, một khi được đầu tư sẽ tăng lên theo thời gian. Ví dụ, tiền gửi vào tài khoản tiết kiệm được hưởng lãi suất. Theo thời gian, tiền lãi được cộng vào tiền gốc sẽ sinh ra lãi nhiều hơn. Đó là sức mạnh của lãi kép.
Trong khi đó, nếu khoản tiền đó không được đầu tư, giá trị của đồng tiền sẽ bị xói mòn theo thời gian. Nếu bạn để không 100 triệu trong két sắt trong ba năm, bạn sẽ mất đi số tiền mà nó có thể kiếm được trong thời gian đó nếu được đầu tư. Thậm chí, sức mua còn giảm đi vì lạm phát đã làm giảm giá trị của đồng tiền.
Cùng đến với một tình huống giả định như sau: Một người bạn trong thời điểm khó khăn đã được bạn cho vay 100 triệu, sau một thời gian anh ấy đã thành đạt và quay lại trả ơn cho bạn. Anh ta đưa ra 2 đề nghị như sau:
- Trả cho bạn 100 triệu đồng ngay lúc đó
- Trả cho bạn 100 triệu đồng vào 2 năm tới.
Câu chuyện sẽ không có gì đáng nói nếu bạn không phân vân việc 2 năm tới sẽ đi du học và khoản tiền mà bạn dự trù cần đúng bằng 100 triệu đồng, trong khi hiện tại thì bạn đang chưa có nhu cầu gì khác.
Vậy bạn sẽ lựa chọn lấy ngay 100 triệu đồng ngay hay sẽ nhận nó vào 2 năm tới?
Có lẽ nhiều người trong số chúng ta sẽ chọn phương án 2 vì nghĩ rằng hiện tại có nhận 100 triệu thì cũng không biết để làm gì, nhỡ đâu sẽ tiêu tốn hết vào những thứ không cần thiết.
Tuy nhiên, trước khi đưa ra quyết định, hãy trả lời 2 câu hỏi sau đây:
- Liệu 100 triệu ở hiện tại có tương đương với 100 triệu của 2 năm tới hay không?
- Sự khác biệt về lợi ích của việc nhận 100 triệu ở thời điểm hiện tại với 100 triệu của 2 năm tới là gì?
Để đưa ra quyết định đúng đắn, bạn cần hiểu rõ sự dịch chuyển của dòng tiền theo thời gian, từ đó so sánh giá trị thời gian của tiền trong hiện tại với tương lai. Hiểu được giá trị thời gian của tiền, bạn sẽ có thể đưa ra những quyết định chính xác hơn trong cuộc sống hằng ngày cũng như trong các khoản đầu tư của bản thân.
Giá trị thời gian của tiền được xác định như thế nào?
Trong tất cả các trường hợp, cơ sở để so sánh và đưa ra lựa chọn số tiền của hiện tại hay tương lai chính là đánh giá số tiền gốc và sự biến đổi của nó để tạo ra lãi. Một nguyên tắc quan trọng trong so sánh chính là các đối tượng phải được xem xét dưới cùng một khía cạnh nào đó và so sánh giá trị thời gian của tiền cũng không phải là ngoại lệ. Ta cần quy đổi khoản tiền tương lai về giá trị hiện tại để xem quyết định đầu tư đó có kiếm được nhiều hơn con số ban đầu bỏ ra hay không.
Có 2 khái niệm về giá trị thời gian của tiền, đó là: Giá trị hiện tại và giá trị tương lai của tiền.
Cách xác định giá trị tương lai của tiền
Giá trị tương lai của tiền: Là giá trị có thể nhận được tại một thời điểm trong tương lai (FVn) bao gồm số vốn gốc (PV0-giá trị hiện tại) và toàn bộ số tiền lãi tính đến thời điểm đó(I).
Phương pháp tính lãi là một trong những yếu tố rất quan trọng ảnh hưởng đến giá trị tương lai của tiền. Trên thực tế, có 2 phương pháp tính lãi là phương pháp tính lãi đơn và lãi kép. Trong đó, phương pháp tính lãi kép là phổ biến hơn cả. Ta có công thức tính giá trị tương lai của dòng tiền dựa trên phương pháp tính lãi kép như sau:
FVn = PV0 * (1+i)^n
hay
Giá trị tương lai = Giá trị hiện tại*(1+ lãi suất/kỳ) ^ (số kỳ tính lãi)
Như vậy, từ công thức tính giá trị tương lai, chúng ta có thể dễ dàng suy ra được công thức tính giá trị hiện tại của dòng tiềng như sau:
=> PV0 = FVn / (1+i)^n
Quay trở lại với tình huống ví dụ ở phần trước, chúng ta sẽ xác định giá trị hiện tại và tương lai của từng phương án để đưa ra lựa chọn hợp lý nhất.
Trong phương án đầu tiên, nếu chúng ta lựa chọn nhận ngay 100 triệu, giả sử lãi suất hiện hành là 10%/năm. Ta có giá trị tương lai của 100 triệu đồng ở thời điểm sau 2 năm là:
FV2 = PV0 * (1+0.1)2
FV2 = 121 triệu
Vậy, giá trị tương lai sau 2 năm của khoản tiền 100 triệu đồng ngày hôm nay là 121 triệu đồng. Rõ ràng, việc nhận ngay 100 triệu ở hiện tại là tối ưu hơn nhận 100 triệu ở tương lai (rõ ràng là 121 triệu > 100 triệu).
Nếu cảm thấy chưa thuyết phục, chúng ta sẽ đi tính ngược lại ở phương án thứ 2, tức là quy đổi về giá trị hiện tại để so sánh bằng cách chiết khấu dòng tiền. Cụ thể: 100 triệu của 2 năm sau khi quy về hiện tại sẽ tính bằng:
PV0 = FV2/(1+0.1)2
PV0 = 82.64 triệu
Vậy giá trị hiện tại của 100 triệu ở thời điểm 2 năm tới sẽ chỉ là 82.64 triệu, nhỏ hơn giá trị hiện tại nếu chúng ta nhận ngay. Nói cách khác, chúng ta sẽ chọn phương án nhận 100 triệu ngay ngày hôm nay trừ khi được đề nghị trả một khoản tiền ít nhất là 121 triệu trong vòng 2 năm tới.
Điều này cũng dẫn chúng ta đến một trong những kết luận quan trọng nhất trong lĩnh vực tài chính – đồng tiền của hôm nay có giá trị cao hơn so với đồng tiền đó vào ngày mai.
Tại sao giá trị thời gian của tiền lại quan trọng?
Khái niệm giá trị thời gian của tiền có thể giúp định hướng các quyết định đầu tư. Ví dụ: giả sử một nhà đầu tư có thể chọn giữa hai dự án: Dự án A và Dự án B. Chúng giống hệt nhau ngoại trừ Dự án A hứa hẹn thanh toán tiền mặt ngay trong năm đầu tiên, trong khi Dự án B sẽ thanh toán số tiền tương tự trong năm thứ năm. Khi đó, căn cứ vào điều kiện lãi suất, lạm phát và rủi ro… mà chúng ta có thể tính toán và đưa ra những quyết định phù hợp.
Happy Trading !
