Như đã giới thiệu ở bài trước, trả cổ tức chính là cách để công ty chia sẻ lợi nhuận cho cổ đông, và cổ tức có thể được chia bằng tiền hoặc cổ phiếu. Vậy so sánh trả cổ tức bằng tiền và trả cổ tức bằng cổ phiếu, hình thức nào sẽ có lợi hơn? Tôi sẽ phân tích dưới 2 góc độ: góc độ nhà đầu tư và góc độ doanh nghiệp.
Góc độ nhà đầu tư
Về mặt toán học, việc trả cổ tức sẽ không làm cho tài sản của các cổ đông tăng lên, vì theo quy định, giá cổ phiếu sẽ phải điều chỉnh tương ứng. Chẳng hạn, nếu một công ty quyết định trả cổ tức tiền mặt 10%, tức là 1,000 đồng/cổ phiếu, và thị giá của cổ phiếu đó đang là 46,000 đồng/cổ phiếu, thì trong phiên giao dịch không hưởng quyền sau đó, giá tham chiếu của cổ phiếu sẽ được điều chỉnh giảm xuống 45,000 đồng/cổ phiếu, để tổng tài sản trước và sau khi chia cổ tức là như nhau.
Cổ tức bằng cổ phiếu cũng vậy. Nếu một công ty quyết định trả cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 15%, tức là 100 cổ phiếu sẽ nhận về thêm 15 cổ phiếu. Khi đó, giá cổ phiếu tại ngày giao dịch không hưởng quyền sẽ được điều chỉnh giảm xuống 46,000*100/115 = 40,000 đồng, để tổng tài sản trước và sau khi điều chỉnh là không đổi.
Vì vậy, việc chi trả cổ tức sẽ không làm ảnh hưởng đến danh mục cổ phiếu của bạn trong ngắn hạn. Đối với các nhà đầu tư theo trường phái tích sản – dài hạn, họ sẽ quan tâm hơn đến tỷ suất cổ tức và việc chi trả cổ tức có đều hay không. Thông thường, họ sẽ thích nhận cổ tức bằng tiền mặt, bởi nó có tính đảm bảo hơn và giúp họ có một dòng tiền để đảm bảo cho mục đích chi tiêu cá nhân, hoặc đầu tư vào các loại tài sản khác. Tuy nhiên, điểm yếu của cổ tức bằng tiền mặt đó là không thể né thuế như cổ tức bằng cổ phiếu.
Bên cạnh đó, chính sách cổ tức của doanh nghiệp cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến kế hoạch phát triển của doanh nghiệp, tác động đến doanh thu, lợi nhuận trong dài hạn và ảnh hưởng trực tiếp đến giá cổ phiếu. Do đó chúng ta cũng cần phân tích trên góc độ doanh nghiệp, để biết chính sách cổ tức có tác động tốt hay xấu đến doanh nghiệp, và gây tác động như thế nào đến cổ phiếu trong dài hạn.
Góc độ doanh nghiệp
Trả cổ tức bằng tiền mặt
Doanh nghiệp sẽ sử dụng một phần lợi nhuận sau thuế của họ để chia cổ tức cho các cổ đông, phần còn lại sẽ sử dụng để tái đầu tư cho các kế hoạch trong tương lai. Do đó để có thể chi trả cổ tức bằng tiền mặt, doanh nghiệp cần tạo ra lợi nhuận bền vững và có một dòng tiền ổn định. Những doanh nghiệp như vậy thường là một doanh nghiệp lớn trong ngành, có lịch sử phát triển lâu dài và thường ở giai đoạn bão hòa, không thể có chiến lược mở rộng hơn nữa. Sau một quãng thời gian phát triển, tập trung toàn bộ nguồn tiền để tái đầu tư, giai đoạn đó là lúc các cổ đông được “hưởng trái ngọt” bằng cổ tức, bởi doanh nghiệp không còn nhu cầu tái đầu tư nữa.
Các doanh nghiệp trên thị trường có thể kể đến như Vinamilk (VNM), Công viên nước Đầm Sen (DSN),…
Lịch sử trả cổ tức của Vinamilk(VNM)
Nói như vậy có nghĩa là các doanh nghiệp khác trả cổ tức là xấu? Không hẳn như vậy. Nếu như doanh nghiệp muốn mở rộng, nhưng họ không cần quá nhiều tiền, họ vẫn có thể chi trả cổ tức ở một tỷ lệ hợp lý. Còn để nói các trường hợp mà doanh nghiệp không nên trả cổ tức tiền mặt, đó là khi công ty đang rất cần vốn để mở rộng kinh doanh, hay gặp khó khăn về tài chính (tạo ra ít lợi nhuận hoặc ít dòng tiền), và một điều tối kỵ hơn là đi vay để trả cổ tức (doanh nghiệp đã đặt nghĩa vụ của cổ đông lên trên chủ nợ, trái ngược với nguyên tắc thông thường).
Trả cổ tức bằng cổ phiếu
Về ưu điểm, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu giúp công ty có thể giữ lại tiền để khắc phục khó khăn hoặc mở rộng sản xuất, đầu tư vào những dự án mang lại lợi nhuận lâu dài cho cổ đông. Các công ty như vậy thường là các công ty cần một sự tăng trưởng nhanh và giành giật thị phần trong ngành.
Việc trả cổ tức bằng cổ phiếu giúp lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên, qua đó gián tiếp tăng thanh khoản của cổ phiếu đó. Cổ tức bằng cổ phiếu cũng làm giảm thị giá, giúp nhiều nhà đầu tư khác có thể dễ dàng mua cổ phiếu.
Vậy nên nhận cổ tức bằng tiền hay cổ phiếu?
Việc trả cổ tức bằng cổ phiếu còn hấp dẫn hơn nếu doanh nghiệp đang mở rộng đầu tư… Lúc này, nhà đầu tư sẽ thấy cổ tức bằng cổ phiếu giúp vốn đầu tư giảm nhanh hơn nhiều so với cổ tức bằng tiền mặt.
Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp hoạt động kinh doanh không vượt trội, đầu tư những dự án không hiệu quả, sẽ khiến giá cổ phiếu giảm thêm. Nhà đầu tư cũng cần đánh giá thêm tài chính của doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp sử dụng thủ thuật tài chính giúp kết quả kinh doanh tích cực nhưng không tạo ra dòng tiền. Lợi nhuận cao nhưng nằm nhiều ở khoản phải thu, tài sản dở dang… cho thấy dòng tài chính có vấn đề. Trả cổ tức bằng cổ phiếu là biện pháp giúp doanh nghiệp hợp thức hóa nhiều chỉ tiêu tài chính và điều này hoàn toàn khác với việc đầu tư mở rộng. Cổ phiếu của doanh nghiệp bị pha loãng lớn và với tiềm lực tài chính như trên sẽ khó giúp giá cổ phiếu tăng trở lại hoặc trả cổ tức cao cho năm tiếp theo.
Happy trading !
